جدول لوله مانیسمان یا جدول وزن و ضخامت لوله بدون درز، یکی از مهمترین مراجع فنی برای مهندسان و متخصصان صنعت لولهکشی و تأسیسات است. این جدول شامل اطلاعاتی دقیق از جمله قطر اسمی (Nominal Pipe Size)، ضخامت دیواره در ردههای مختلف (مانند SCH 40، SCH 80، SCH 160)، و وزن هر متر لوله مانیسمان میباشد. استفاده از این جدول کمک میکند تا در طراحی و اجرای پروژهها، انتخاب لولهها بر اساس نیازهای مکانیکی، فشار کاری، و وزن کلی سیستم با دقت بالاتری انجام شود. جدول وزن لوله مانیسمان، با استناد به استانداردهایی مانند ASTM و ASME، ابزار کلیدی برای برآورد دقیق مصالح، کنترل هزینهها و تضمین ایمنی در سیستمهای تحت فشار است.
جدول لوله مانیسمان بر اساس چه پارامترهایی نوشته می شود
جدول لوله مانیسمان بر اساس پارامترهای مختلفی نوشته میشود که این پارامترها اطلاعات مهمی را درباره ویژگیها و مشخصات لولهها ارائه میدهند. در زیر به پارامترهای کلیدی که در جدول لوله مانیسمان استفاده میشوند اشاره شده است:
قطر خارجی (Outside Diameter – OD)
قطر خارجی لوله به اینچ یا میلیمتر بیان میشود و یکی از اصلیترین پارامترها برای تعیین اندازه لوله است.
ضخامت دیواره (Wall Thickness – WT)
ضخامت دیواره لوله نیز به اینچ یا میلیمتر بیان میشود و تعیینکننده مقاومت لوله در برابر فشار داخلی و خارجی است.
قطر داخلی (Inside Diameter – ID)
قطر داخلی از قطر خارجی و ضخامت دیواره به دست میآید و برای محاسبه ظرفیت جریان سیال مهم است.
رده (Schedule – SCH)
رده لوله یا شیدول نشاندهنده ضخامت دیواره لوله برای یک قطر خارجی مشخص است و میتواند شامل ردههای ۱۰، ۲۰، ۴۰، ۸۰ و غیره باشد.
وزن (Weight)
وزن لوله به ازای هر فوت یا هر متر بیان میشود و میتواند به پوند بر فوت (lb/ft) یا کیلوگرم بر متر (kg/m) باشد.
طول (Length)
طول لوله به فوت یا متر بیان میشود و تعیینکننده اندازه فیزیکی لوله است. لولهها در طولهای استاندارد مانند ۶ متر یا ۱۲ متر تولید میشوند.
ماده سازنده (Material)
نوع مواد استفاده شده در ساخت لوله، مانند فولاد کربنی، استیل ضد زنگ، آلیاژهای خاص و غیره.
استانداردها (Standards)
استانداردهای مورد استفاده برای تولید و تست لوله مانند ASTM, ANSI, ASME, API.
برآورد وزن لوله مانیسمان به شیوههای مختلف
برآورد وزن لوله مانیسمان (بدون درز) به شیوههای مختلفی انجام میشود.
دو روش رایج برای این کار وجود دارد: یکی استفاده از فرمولهای ریاضی و دیگری استفاده از جداول وزنی استاندارد.
استفاده از فرمول ریاضی
برای محاسبه وزن یک لوله مانیسمان، میتوان از فرمول زیر استفاده کرد:
وزن لوله=(قطر خارجی−ضخامت دیواره)×ضخامت دیواره×چگالی ماده×طول لوله
وزن لوله=(قطر خارجی−ضخامت دیواره)×ضخامت دیواره×چگالی ماده×طول لوله
این فرمول به صورت سادهتر نیز بیان میشود:
وزن لوله (کیلوگرم)=(OD−WT)×WT×چگالی ماده×طول لوله (متر)
وزن لوله (کیلوگرم)=(OD−WT)×WT×چگالی ماده×طول لوله (متر)
که در آن:
- OD = قطر خارجی لوله (میلیمتر)
- WT = ضخامت دیواره لوله (میلیمتر)
- چگالی ماده = چگالی ماده سازنده لوله (معمولاً ۷.۸۵ گرم بر سانتیمتر مکعب برای فولاد کربنی)
- طول لوله = طول لوله (متر)
استفاده از جدول وزنی استاندارد
جداول وزنی استاندارد شامل اطلاعاتی درباره قطر خارجی، ضخامت دیواره و وزن واحد طول (به طور معمول به ازای هر متر یا فوت) لولهها هستند. این جداول بر اساس استانداردهای صنعتی مانند ANSI, ASTM یا API تهیه میشوند و به راحتی قابل دسترسی هستند.
نمونه وزنی جدول لوله مانیسمان
| قطر خارجی (میلیمتر) | ضخامت دیواره (میلیمتر) | وزن به ازای هر متر (کیلوگرم) |
| ۲۱.۳ | ۲.۸ | ۱.۲۶ |
| ۲۶.۷ | ۲.۹ | ۱.۶۸ |
| ۳۳.۴ | ۳.۳۸ | ۲.۵۳ |
| ۴۲.۲ | ۳.۵۶ | ۳.۵۹ |
| ۴۸.۳ | ۳.۶۸ | ۴.۲۷ |
| ۶۰.۳ | ۳.۹۱ | ۵.۶۲ |
| ۸۸.۹ | ۵.۴۹ | ۱۱.۴۱ |
| ۱۱۴.۳ | ۶.۰۲ | ۱۶.۰۸ |
| ۱۴۱.۳ | ۶.۵۵ | ۲۱.۷۷ |
| ۱۶۸.۳ | ۷.۱۱ | ۲۸.۲۴ |
استفاده از نرمافزارها و ابزارهای آنلاین
برخی از نرمافزارهای تخصصی و ابزارهای آنلاین محاسبه وزن لوله وجود دارند که با وارد کردن مشخصات لوله، وزن دقیق را محاسبه میکنند. این ابزارها بر اساس جداول وزنی استاندارد و فرمولهای ریاضی عمل میکنند و به کاربران کمک میکنند تا به سرعت و با دقت وزن لولهها را برآورد کنند.
در آخر برآورد وزن لوله مانیسمان به دو روش اصلی انجام میشود: استفاده از فرمولهای ریاضی و استفاده از جداول وزنی استاندارد. هر دو روش میتوانند به دقت وزن لولهها را محاسبه کنند، اما استفاده از جداول وزنی استاندارد برای کاربران سریعتر و راحتتر است.
جدول وزن و ضخامت لوله رده ۲۰
جدول ضخامت لوله رده ۲۰
این جدول شامل اطلاعاتی درباره ضخامت دیواره لولههای رده ۲۰ است. ضخامت دیواره لوله هیدرولیک یکی از مهمترین فاکتورها برای تحمل فشار داخلی و خارجی و همچنین مقاومت در برابر خوردگی است.
مهندسان و طراحان در زمان انتخاب لولهها برای پروژههای خود، از این جداول برای تعیین ضخامت دیواره لولهها به منظور تامین نیازهای مختلف مهندسی استفاده میکنند.
این جدول شامل اطلاعاتی مانند قطر خارجی لوله، ضخامت دیواره (به واحدهای اینچ یا میلیمتر) و گاهی وزن لوله (به واحدهای کیلوگرم بر متر یا پوند بر فوت) است.
جدول وزن لوله رده ۲۰
این جدول شامل اطلاعاتی درباره وزن واحد طول لولههای رده ۲۰ است. این وزن به واحدهای کیلوگرم بر متر یا پوند بر فوت بیان میشود.
این جدول به مهندسان و متخصصان کمک میکند تا وزن لولهها را به راحتی برآورد کنند و از آن برای محاسبه بارهای سنگین، حمل و نقل، و استفاده در سازههای مختلف استفاده کنند.
جدول وزن و ضخامت لوله مانیسمان رده ۲۰ (بر حسب میلیمتر)
| سایز اسمی (اینچ) | قطر خارجی | ضخامت | وزن (کیلوگرم بر متر) |
| ۱/۲ | ۱۲.۷ | ۲.۷۷ | ۱.۰۹ |
| ۳/۴ | ۱۹.۰۵ | ۳.۶۵ | ۲.۰۴ |
| ۱ | ۲۵.۴ | ۳.۹۱ | ۳.۱۲ |
| ۱ ۱/۴ | ۳۱.۷۵ | ۴.۸۵ | ۴.۴۱ |
| ۱ ۱/۲ | ۳۸.۱ | ۵.۵۶ | ۵.۷۹ |
| ۲ | ۵۰.۸ | ۶.۳۵ | ۷.۶۷ |
| ۲ ۱/۲ | ۶۳.۵ | ۷.۱۱ | ۱۰.۱۷ |
| ۳ | ۷۶.۲ | ۷.۸۷ | ۱۳.۰۰ |
| ۴ | ۱۰۱.۶ | ۸.۶۴ | ۱۷.۸۵ |
| ۵ | ۱۲۷ | ۱۰.۱۶ | ۲۵.۱۳ |
| ۶ | ۱۵۲.۴ | ۱۱.۱۱ | ۳۳.۶۱ |
| ۸ | ۲۰۳.۲ | ۱۲.۷ | ۵۰.۷۶ |
| ۱۰ | ۲۵۴ | ۱۴.۲۷ | ۷۲.۴۴ |
| ۱۲ | ۳۰۴.۸ | ۱۵.۸۸ | ۹۸.۵۱ |
| ۱۴ | ۳۵۵.۶ | ۱۷.۵ | ۱۲۹.۴۰ |
| ۱۶ | ۴۰۶.۴ | ۱۹.۰۵ | ۱۶۴.۹۸ |
| ۱۸ | ۴۵۷.۲ | ۲۰.۶ | ۲۰۵.۲۱ |
| ۲۰ | ۵۰۸ | ۲۲.۲۳ | ۲۵۱.۰۴ |
| ۲۴ | ۶۰۹.۶ | ۲۳.۸۱ | ۳۲۴.۲۸ |
جدول وزن و ضخامت لوله رده ۴۰
جدول وزن و ضخامت لوله رده ۴۰ بر اساس استانداردهای صنعتی مانند ASTM و ANSI تهیه میشود و اطلاعات مهمی را درباره ویژگیهای لولههای رده ۴۰ ارائه میدهد. در زیر به جدول اشاره میکنم:
| قطر خارجی (اینچ) | قطر خارجی (میلیمتر) | ضخامت دیواره (اینچ) | ضخامت دیواره (میلیمتر) | رده (Schedule) | وزن (lb/ft) | وزن (kg/m) |
| ۱/۲ | ۲۱.۳۴ | ۰.۰۸۳ | ۲.۱۱ | ۴۰ | ۰.۸۵ | ۱.۲۷ |
| ۳/۴ | ۲۶.۶۷ | ۰.۰۸۳ | ۲.۱۱ | ۴۰ | ۱.۱۳ | ۱.۶۸ |
| ۱ | ۳۳.۴۰ | ۰.۱۰۹ | ۲.۷۷ | ۴۰ | ۱.۶۸ | ۲.۵۰ |
| ۱-۱/۴ | ۴۲.۱۶ | ۰.۱۰۹ | ۲.۷۷ | ۴۰ | ۲.۲۷ | ۳.۳۸ |
| ۱-۱/۲ | ۴۸.۲۶ | ۰.۱۰۹ | ۲.۷۷ | ۴۰ | ۲.۷۲ | ۴.۰۵ |
| ۲ | ۶۰.۳۳ | ۰.۱۵۴ | ۳.۹۱ | ۴۰ | ۳.۶۶ | ۵.۴۵ |
| ۲-۱/۲ | ۷۳.۰۳ | ۰.۲۰۳ | ۵.۱۶ | ۴۰ | ۵.۸۰ | ۸.۶۴ |
| ۳ | ۸۸.۹۰ | ۰.۲۱۶ | ۵.۴۹ | ۴۰ | ۷.۵۸ | ۱۱.۲۸ |
| ۴ | ۱۱۴.۳۰ | ۰.۲۳۷ | ۶.۰۲ | ۴۰ | ۱۰.۷۹ | ۱۶.۰۸ |
| ۵ | ۱۴۱.۳۰ | ۰.۲۵۸ | ۶.۵۵ | ۴۰ | ۱۴.۶۲ | ۲۱.۷۷ |
جدول وزن و ضخامت لوله رده ۸۰
جدول وزن و ضخامت لوله رده ۸۰، بر اساس استانداردهای صنعتی مانند ASTM و ANSI تهیه میشود و اطلاعات مهمی را درباره ویژگیهای لولههای رده ۸۰ ارائه میدهد. در زیر به این جدول اشاره میکنم:
جدول وزن و ضخامت لوله مانیسمان رده ۸۰ (بر حسب میلیمتر)
| سایز اسمی (اینچ) | قطر خارجی | ضخامت | وزن (کیلوگرم بر متر) |
| ۱/۲ | ۱۲.۷ | ۲.۸۷ | ۱.۲۱ |
| ۳/۴ | ۱۹.۰۵ | ۳.۹۱ | ۲.۲۶ |
| ۱ | ۲۵.۴ | ۴.۵۵ | ۳.۵۱ |
| ۱ ۱/۴ | ۳۱.۷۵ | ۵.۰۸ | ۴.۹۸ |
| ۱ ۱/۲ | ۳۸.۱ | ۵.۶۹ | ۶.۶۲ |
| ۲ | ۵۰.۸ | ۶.۴۳ | ۸.۷۹ |
| ۲ ۱/۲ | ۶۳.۵ | ۷.۱۱ | ۱۱.۳۱ |
| ۳ | ۷۶.۲ | ۷.۸۵ | ۱۴.۲۰ |
| ۴ | ۱۰۱.۶ | ۸.۶۹ | ۱۸.۹۷ |
| ۵ | ۱۲۷ | ۱۰.۱۹ | ۲۶.۰۷ |
| ۶ | ۱۵۲.۴ | ۱۱.۶۸ | ۳۴.۴۸ |
| ۸ | ۲۰۳.۲ | ۱۳.۳۷ | ۵۳.۴۰ |
| ۱۰ | ۲۵۴ | ۱۵.۰۵ | ۷۵.۷۴ |
| ۱۲ | ۳۰۴.۸ | ۱۶.۷۳ | ۱۰۳.۸۳ |
| ۱۴ | ۳۵۵.۶ | ۱۸.۴۲ | ۱۳۶.۷۹ |
| ۱۶ | ۴۰۶.۴ | ۲۰.۱۲ | ۱۷۵.۴۴ |
| ۱۸ | ۴۵۷.۲ |
۲۱.۸۳ |
۲۱۹.۸۸ |
| ۲۰ | ۵۰۸ | ۲۳.۵۲ | ۲۷۱.۱۳ |
| ۲۴ | ۶۰۹.۶ | ۲۵.۲۱ | ۳۳۸.۰۳ |
جمعبندی
جدول وزن و ضخامت لوله مانیسمان، مرجعی کاربردی و ضروری در طراحی و اجرای سیستمهای لولهکشی صنعتی است که به کمک آن میتوان با دقت، نوع مناسب لوله را بر اساس فشار کاری، ضخامت دیواره، و وزن انتخاب کرد. این جدول بر پایه استانداردهای بینالمللی تهیه میشود و برای مهندسان، پیمانکاران و خریداران صنعتی، ابزاری مهم در محاسبه بار سازه، برآورد هزینهها، و تضمین ایمنی خطوط انتقال سیالات به شمار میرود. آشنایی و استفاده صحیح از این جدول، گامی مهم در بهینهسازی پروژههای صنعتی و افزایش عمر مفید تأسیسات است.
سؤالات متداول
چرا استفاده از جدول وزن لوله مانیسمان اهمیت دارد؟
این جدول به انتخاب دقیق لوله متناسب با فشار کاری، قطر و ضخامت مورد نیاز کمک میکند و از بروز خطاهای فنی و هزینههای اضافی جلوگیری مینماید.
آیا وزن لوله مانیسمان ثابت است؟
خیر، وزن لوله بستگی به قطر اسمی، ضخامت دیواره و رده لوله (Schedule) دارد و بر اساس آن در جدول وزن مشخص میشود.
از کدام استانداردها برای تنظیم جدول لوله مانیسمان استفاده میشود؟
معمولاً استانداردهای بینالمللی مانند ASME B36.10 و ASTM برای تهیه و تنظیم جدول وزن و ضخامت لولههای بدون درز به کار میروند.
